Τρίτη 28 Αυγούστου 2012

Η "ενθουσιώδης απειρία" και η "τομή " του Γκράμσι

ΤΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ ΚΑΠΑΚΟΥ

Από την εποχή που ο Θαλής ο Μιλήσιος επινόησε την έννοια της αναλογίας, ανοίγοντας τον δρόμο στην επιστημονική μεθοδολογία και τον ορθολογισμό, η έννοια αυτή έχει ταλαιπωρηθεί όσο καμιά άλλη. Ενδεχομένως η "ταλαιπωρία" αυτή οφείλεται στον ίδιο τον δημιουργό της, ο οποίος την επινόησε πάνω σε μια λανθασμένη εμπειρική παρατήρηση, ότι δηλαδή η γη δεν "πέφτει" επειδή επιπλέει στο νερό.
Χρειάστηκε ένας απο τους μαθητές του, ο ιδιοφυής Αναξίμανδρος, αμφισβητώντας τη θέση του δασκάλου του, να επινοήσει με αξιοζήλευτη σύνθετη σκέψη για την εποχή του, μια νέα θέση πολύ πιο κοντά στην πραγματικότητα ότι δηλαδή η γη δεν "πέφτει" επειδή ασκούνται πάνω της αντίρροπες δυνάμεις!

Στην Ιστορία δεν μένει κάποιος για όλες τις πράξεις του αλλά για ορισμένες, κυρίως για αυτές που χαρακτηρίζονται θεμελιώδεις. Ταυτόχρονα όμως οι πολιτικές επιλογές δείχνουν τα ιστορικά όρια ορισμένων πολιτικών προσώπων, αυτό δηλαδή που τόσο ευρηματικά είπε ο ποιητής: "Δεν έφταιγεν ο ίδιος, τόσος ήτανε"!
Για παράδειγμα ο Βενιζέλος δεν έμεινε στην Ιστορία με την ρετσινιά της χρεωκοπίας του 1932, έπειτα μάλιστα από τρεις πλεονασματικούς προϋπολογισμούς, αλλά από τη ρήξη του με τις δυνάμεις της μοναρχικής Δεξιάς και την επέκταση του ελληνικού κράτους.
H περίοδος που περνά η χώρα είναι κομβική. Ο ιστορικός χρόνος είναι συμπυκνωμένος και οι εξελίξεις καταιγιστικές όσο και κατακλυσμιαίες, ιδιαίτερα για τις δυνάμεις της εργασίας. Τη σπουδαιότητα αυτού του συμπυκνωμένου ιστορικά χρόνου και την αναγκαιότητα μεγάλων ηγεμονικών κινήσεων, που θα διασπούν τις συμμαχίες, πολιτικές και κοινωνικές, του φιλομνημονιακού συνασπισμού εξουσίας εν προκειμένω, δεν φαίνεται να κατανοούν όλοι στη Ριζοσπαστική Αριστερά, ιδίως όσοι μένουν προσκολλημένοι σε "ιερά κείμενα", ιστορικούς αναχρονισμούς, ενώ φοβούνται να υπερβούν παραδοσιακές αντιλήψεις.
Η "τρικυμία σε μια κουταλιά νερό" για τη συνάντηση Πέρες - Τσίπρα, οι άστοχες τοποθετήσεις για τη φοροδιαφυγή στην Ύδρα και η διά της τεθλασμένης επανάληψη αντιλήψεων περί πτώχευσης της χώρας έδωσαν την ευκαιρία στους πολιτικούς τους αντιπάλους να πλήξουν συνολικά τον ΣΥΡΙΖΑ στην κοινή γνώμη αξιοποιώντας τις αστοχίες αυτές, μεγεθύνοντάς τις και αλλοιώνοντας τις πέρα από κάθε λογικό όριο πολιτικής αντιπαράθεσης.
Όμως η αφορμή δόθηκε στο "πιάτο" από δυνάμεις του ΣΥΡΙΖΑ όπως άλλωστε έγινε κατά κόρον και μεταξύ των κρίσιμων εκλογικών αναμετρήσεων. Όλοι όφειλαν να είναι τουλάχιστον πιο υποψιασμένοι...
Η φορολογία είναι ο ισχυρότερος αναδιανεμητικός μηχανισμός του κράτους(σ.σ.: έχει περίοπτη θέση και στο Κομμουνιστικό Μανιφέστο). Χωρίς τη χρήση αυτού του μηχανισμού δεν μπορεί να ασκηθεί αριστερή πολιτική ούτε στο επίπεδο της παραγωγής των δημοσίων αγαθών ούτε στο επίπεδο της λειτουργίας των υπηρεσιών του κοινωνικού κράτους. Την ίδια ώρα αναφορές στελεχών, εν τη ρύμη του λόγου, για πτώχευση της χώρας ήταν αναμενόμενο ότι θα διαστρεβλωθουν και μάλιστα με αγοραίο τρόπο από τους πολιτικούς αντιπάλους σε μια προσπάθεια πληγεί η αξιοπιστία της Ριζοσπαστικής Αριστεράς.
Στο επίπεδο της εξωτερικής πολιτικής η σύγχυση ανάμεσα στις διακρατικές σχέσεις, που υπόκεινται σε σκληρές πολιτικές συμφερόντων, ισχύος αλλά και βαθιάς ιστορικότητας και όχι σε επιλογές ιδεολογικής ευαισθησίας, οι οποίες δεν πρέπει ωστόσο να υποτάσσονται παντί τρόπω στις πρώτες, έδειξε ότι δυνάμεις του ΣΥΡΙΖΑ προσφέρουν δωρεάν "εύφλεκτο υλικό" ικανό να τροφοδοτεί τη φαρέτρα των επιχειρημάτων των πολιτικών τους αντιπάλων. Ιδιαίτερα μάλιστα που οι αντίπαλοι αυτοί δεν έχουν κανέναν ηθικό φραγμό να κάνουν την τρίχα τριχιά, προκειμένου να αναπαράγουν την ηγεμονία τους στηριγμένη ακόμη και στον φόβο.
Ο Γκράμσι εφιστούσε την προσοχή σε αυτό που ονόμαζε "καθημερινή λογική", το σύνολο δηλαδή των ιδεών, αντιλήψεων και θέσεων που καθιστούν "λογική", "αναγκαία" και "μονόδρομο" την αστική πολιτική και τελικά συμβάλλουν στην αναπαραγωγή της ηγεμονίας του κυρίαρχου συνασπισμού εξουσίας. Φαίνεται ότι πολλά στελέχη της Ριζοσπαστικής Αριστεράς αγνοούν πόσο σημαντική τομή αποτέλεσε για την ιστορική αριστερά η γραμσιανή συμβολή, που αμφισβήτησε την εργαλιακή αντίληψη για τους θεσμούς και την πολιτική, η οποία είναι κατάλοιπο μιας ορισμένης ανάγνωσης της μαρξιστικής παράδοσης.
Είναι λογικό και αναμενόμενο να υπάρχουν διαφορετικές απόψεις και αντιλήψεις για τα πράγματα ιδιαίτερα όταν ο ιστορικός χρόνος είναι συμπυκνωμένος. Πώς θα μπορούσε να γίνει αλλιώς. Χρειάζεται όμως και αίσθηση του μέτρου. Χάριν αστεϊσμού θα έλεγα ότι για τα στελέχη της Ριζοσπαστικής Αριστεράς ίσως ισχύει αυτό αποκαλούσε ο Κέινς "ενθουσιώδη απειρία". Ο διάσημος οικονομολόγος δεν ένιωθε σεβασμό για τους τεμπέληδες "τρίτης γενιάς" επιχειρηματίες των αρχών του 20ού αιώνα, που έριχναν έξω τις επιχειρήσεις τις οποίες δεν είχαν κοπιάσει καθόλου να δημιουργήσουν αλλά τις είχαν κληρονομήσει από τους παππούδες και τους πατεράδες τους.
Δεν έκρυβε λοιπόν την προτίμησή του προς τους νέους και άπειρους επιχειρηματίες, που διέθεταν τουλάχιστον ενθουσιασμό και διάθεση καινοτομίας και δεν είχαν γίνει κατεστημένο. Επειδή η σημερινή πολιτική τάξη στην Ελλάδα, το κατεστημένο τρίτης γενιάς, οδήγησε τη Ελλάδα στην κατάρρευση ίσως να είναι καλύτερη για την προοπτική της χώρας ακόμη και η "ενθουσιώδης απειρία" στελεχών της Ριζοσπαστικής Αριστεράς αρκεί να έχουν συνείδηση των ορίων τους.
Όταν ο ιστορικός χρόνος είναι τόσο συμπυκνωμένος η χλεύη από τη δικαίωση ίσως απέχουν μια ανάσα. Νέους Γκράμσι ή Αναξίμανδρους χρειάζεται η ιστορική Αριστερά και όχι στοχοπροσήλωση στις "ιερές" γραφές...

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου